Iedereen heeft wel eens stress. Kortdurende stress helpt je om op bepaalde momenten optimaal te presteren. Echter wanneer dit omslaat naar chronische stress dan krijgen we er last van. Zo kan chronische stress invloed hebben op je lichaamsgewicht. Maar hoe kan dat eigenlijk? In dit artikel leg ik je uit hoe het komt dat de een aankomt van stress en de ander niet.
De beleving van stress
Iedereen ervaart stress op een andere manier. Dit komt omdat de manier waarop stress wordt doorgegeven aan ons lichaam verschilt per persoon.
Een voorbeeld is bijvoorbeeld het overlijden van een dierbare. De een kan maanden rouwen met slaapproblemen en stress. Terwijl de ander na een paar weken het normale leven alweer heeft herpakt, zonder lichamelijke klachten.
Cortisol en langdurige stress
Het stressgevoel bij langdurige stress ontstaat door het hormoon cortisol, het stresshormoon. Cortisol kan niet alleen zijn werk doen. Het hormoon werkt samen met receptoren. Dit is een soort ‘hormoontrechter’ die het hormoon cortisol doorgeeft aan de cellen van het lichaam. Deze corticosteroïdreceptoren bevinden zich in heel het lichaam, ook in het lichaamsvet.
Genetische aanleg
De gevoeligheid van de trechter bepaalt hoe gevoelig je bent voor het effect van cortisol. Dit is grotendeels genetisch bepaald en dus onveranderbaar. Anders gezegd, dit is vastgelegd bij de geboorte.
Bijna de helft van de mensen bezitten een gen dat ervoor zorgt dat de trechter erg gevoelig is voor het stresshormoon cortisol. In deze groep mensen zien we vaker een grotere buikomvang, een hoger risico op depressie, een ongunstige cholesterol- en suikerstofwisseling en een lagere spiermassa.
Er is ook een groep mensen die juist een ongevoelige trechter heeft dit komt voor bij ongeveer 5-10% van de mensen. Zij zijn minder gevoelig voor de negatieve effecten van cortisol op het lichaam. En hebben juist gunstige kenmerken, zoals een slanke taille, hoger spiermassa en een gunstige suiker en cholesterolstofwisseling.
De gevoeligheid voor cortisol, die genetisch is vastgelegd, bepaalt dus of je aankomt door stress of niet.
Cortisol, buikvet en snacktrek
Een van de opvallendste effecten van een langdurig verhoogd cortisol is dat het voor een herverdeling van ons lichaamsvet zorgt. De vetmassa in je armen en benen neemt af, terwijl het vet in je buikstreek juist toeneemt.
Daarnaast krijg je van stress behoeft aan voedingsmiddelen met veel calorieën. Cortisol geeft een signaaltje aan je hersenen waardoor je honger krijgt. Je krijgt dan met name trek in voedingsmiddelen met veel vet en suiker. Oftewel: snacktrek!
En dat is nog niet alles. Er zijn aanwijzingen dat suikerrijke voedingsmiddelen je cortisol kunnen verhogen. Je voelt hem al aankomen; hierdoor kom je in een vicieuze cirkel.
Ook alcohol zou je cortisol kunnen verhogen.
Hoe zorg je ervoor dat cortisol niet de baas wordt over jouw lichaam?
Als je last hebt van chronische stress is alleen je voedingspatroon aanpassen helaas niet voldoende. Juist in een periode van stress is het lastig om minder suikerrijke voedingsmiddelen te eten en geen alcohol te drinken. Het is dan belangrijk om de onderliggende oorzaak van de stress te zoeken en deze aan te pakken.
Bron:
Boon, M., & van Rossum, L. (2019). Vet Belangrijk. Amsterdam: Ambo Anthos.
